همايون اسلامي
نوار موبيوس
(Möbius strip يا Möbius band)
، كه نامِ خود را، از آگوست فرديناند موبيوس (
August Ferdinand Möbius
1790-1868)
، رياضي‌دانِ آلماني، گرفته است، يك شيءِ توپولوژيك است، كه در سالِ 1858 ميلادي، ابتدا، توسطِ جان بنديكت ليستينگ
(
Johann Benedict
Listing)
، رياضي‌دانِ آلماني، و دو ماهِ بعد، توسطِ موبيوس، به جامعه‌ي بشري، معرفي شد.
براي ساختنِ يك نوارِ موبيوسِ ساده، باريكه‌ي كاغذي را، از طول، نيم‌دور (180 درجه) بچرخانيد، و دو انتهاي آن را، به هم بچسبانيد. نوارِ موبيوس، ويژگي‌هاي عجيبي دارد. نوار موبيوس، تنها، يك سطح دارد، يعني، اگر، خطي طولي، كشيده، ادامه دهيم، به آغازِ آن، مي‌رسيم. اگر آن را، از طول، دونيم كنيم، برخلافِ انتظار، دو نوارِ موبيوسِ مجزا، نخواهيم داشت، بلكه، نواري، با دو نيم‌پيچ خواهيم داشت. اگر اين نوارِ دونيم‌شده را، دوباره، از طول، دونيم كنيم، برخلافِ انتظار، دو نوارِ درهم‌پيچيده خواهيم داشت.
اشياي هندسيِ عجيبِ ديگري، مانندِ بطري كلين (
Klein
bottle)
، كه از طريقِ چسباندنِ لبه‌هاي دو نوارِ موبيوس، به يكديگر، به وجود مي‌آيد، نيز، وجود دارند، ولي، هيچكدام، شهرتِ نوارِ موبيوس را ندارند. نوارِ موبيوس، الهام‌بخشِ بسياري از هنرمندان، بوده است. موريس اشر
(
Maurits Cornelis Escher
1898-1972)
، در «نوارِ موبيوس 2» (
Moebius Strip II)
، مورچگاني را، تصوير مي‌كند، كه بر نوارِ موبيوسي، راه مي‌روند. آرتور سي كلارك
(
Sir Arthur Charles Clarke
1917)
، از آن، در داستانِ «ديوارِ تاريكي»
(The Wall of Darkness)
، به كار مي‌گيرد. مارتين گاردنر (
Martin Gardner
1914)
نيز، آن را، در داستانِ «پرفسورِ بي‌لبه»
(The No-sided Professor)
به كار مي‌گيرد. جان رابينسون (
John
Robinson)
نيز، تنديسي، از آن مي‌سازد، به نامِ «جاودانگي»
(
Immortality)
. رابينسون مي‌گويد: «من، بَر اين باور‌ام، كه جاودانگي، متشكل از خاطراتِ گذشته، و همچنين، خاطراتِ به‌جاگذاشته‌شده است. به نظرِ من، اين تنديسِ نمادين، نه تنها، سفري مداوم، از ميانِ نسل‌ها را، مي‌نماياند، بلكه، همچنين، طوماري را، مي‌نماياند، كه در آن، تمامِ تجربه‌ي زندگي
(DNA)
نوشته شده.»
4 دسامبر 2004
منابع:
Möbius
Strip
Möbius
strip
The Möbius Strip
